ทำธุรกิจแบบไหนดี? ระหว่าง บุคคลธรรมดา กับ นิติบุคคล

การทำธุรกิจไม่ใช่เรื่องแค่ การบริหารต้นทุน-กำไร เท่านั้น การวางแผนการเงินและภาษี รวมถึงการวางระบบในการดำเนินธุรกิจก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน ซึ่งหากต้องวางแผนว่า ธุรกิจของท่าน ควรจะดำเนินธุรกิจแบบไหนดี? ระหว่าง บุคคลธรรมดา กับ นิติบุคคล ก็ต้องศึกษารายละเอียดและความแตกต่างของ 2 รูปแบบนี้เสียก่อน จึงจะตัดสินใจได้ว่าจะดำเนินธุรกิจในรูปแบบไหนดี ซึ่งหลักๆ ก็จะมีผลในเรื่องของ “ภาษี” และการบริหารจัดการภายในธุรกิจ ซึ่งการดำเนินธุรกิจทั้งสองแบบ จะแตกต่างกันอย่างไร ติดตามอ่านได้ที่บทความนี้เลยค่ะ

1. การดำเนินกิจการในรูปแบบบุคคลธรรมดา

การเริ่มต้นทำธุรกิจขนาดเล็ก หรือ กิจการที่เจ้าของดำเนินการเพียงคนเดียว มักเริ่มต้นในรูปแบบ “บุคคลธรรมดา” ซึ่งมีความคล่องตัวสูงและจัดการทุกอย่างได้ด้วยตัวเอง แต่ก็มีข้อควรรู้เรื่อง การเสียภาษี และ ข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

รูปแบบการดำเนินธุรกิจแบบบุคคลธรรมดา

หากมีเจ้าของเพียงคนเดียว ธุรกิจจะถูกนับเป็น กิจการของบุคคลธรรมดา
แต่หากมีผู้ร่วมลงทุนตั้งแต่ 2 คนขึ้นไป โดยไม่ได้จดทะเบียนบริษัท จะถือเป็น “ห้างหุ้นส่วนสามัญ” ซึ่งผู้ร่วมลงทุนทุกคนต้องมีหน้าที่ในการเสียภาษีจากรายได้ของตน

ภาษีที่เกี่ยวข้องกับบุคคลธรรมดา

ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา (ภ.ง.ด.90/91)
เจ้าของกิจการต้องยื่นแบบแสดงรายได้ทุกปี และเสียภาษีตามขั้นบันไดภาษีที่กฎหมายกำหนด
ภาษีหัก ณ ที่จ่าย
กรณีรับงานจากบริษัทหรือหน่วยงานต่าง ๆ ผู้ว่าจ้างจะทำหน้าที่หักภาษี ณ ที่จ่ายไว้บางส่วนก่อนจ่ายเงินให้ และออกหนังสือรับรองการหักภาษี เพื่อให้นำมาหักลดยอดภาษีตอนยื่นแบบปลายปี
ภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT)
หากมีรายได้ถึงเกณฑ์ 1.8 ล้านบาทต่อปี ต้องจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม และออกใบกำกับภาษีให้ลูกค้า ปัจจุบันผู้ประกอบการสามารถออก ใบกำกับภาษีอิเล็กทรอนิกส์ ได้แล้ว โดยไม่ต้องใช้กระดาษเลยด้วยซ้ำ ลดต้นทุนการดำเนินการ ค่าพิมพ์ และค่าจัดส่ง
การจดทะเบียนพาณิชย์
แม้จะไม่ใช่บริษัท แต่ควรจดทะเบียนพาณิชย์ เพื่อให้กิจการดูน่าเชื่อถือ เป็นการแสดงตัวตนทางธุรกิจต่อสาธารณะว่าดำเนินธุรกิจอย่างถูกต้อง มีที่อยู่ชัดเจน

ข้อดีของการทำธุรกิจแบบบุคคลธรรมดา

- - บริหารงานได้คล่องตัว: ตัดสินใจได้ทันที ไม่ต้องผ่านผู้ถือหุ้น
  - รับผลกำไรทั้งหมดคนเดียว: ไม่ต้องแบ่งกำไรกับใคร
  - เริ่มต้นง่าย ไม่ซับซ้อน: ไม่ต้องจดบริษัท ไม่ต้องทำบัญชีแบบเต็มรูปแบบ ประหยัดค่าใช้จ่าย

ข้อจำกัดและความเสี่ยง

- - แหล่งเงินทุนจำกัด: ไม่สามารถระดมทุนหรือกู้ยืมได้ง่ายเท่ากับบริษัท
  - ขาดความน่าเชื่อถือในสายตาผู้ลงทุนหรือคู่ค้า
  - การเสียภาษีแบบเหมาจ่าย: ไม่สามารถหักค่าใช้จ่ายได้ละเอียดเหมือนบริษัท แม้ขาดทุนก็อาจต้องเสียภาษี

การทำธุรกิจแบบบุคคลธรรมดาเหมาะกับผู้เริ่มต้นธุรกิจหรือกิจการขนาดเล็กที่ต้องการความเรียบง่ายและต้นทุนต่ำ แต่หากกิจการเริ่มเติบโต การเปลี่ยนไปจดทะเบียนเป็นนิติบุคคลอาจช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือ ลดภาระภาษี และเปิดโอกาสทางการเงินได้มากขึ้น

บทความแนะนำอ่านเพิ่มเติม:

- ความต่างระหว่าง ภาษีบุคคลธรรมดา และ ภาษีนิติบุคคล

2. การดำเนินกิจการในรูปแบบนิติบุคคล

การจดทะเบียนเป็นนิติบุคคล คือการจัดตั้งธุรกิจให้แยกออกจากตัวเจ้าของอย่างเป็นทางการ เป็นโครงสร้างที่นิยมใช้เมื่อต้องการขยายกิจการ เพิ่มความน่าเชื่อถือ และ วางแผนภาษี ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ประเภทของนิติบุคคล

ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล
ห้างหุ้นส่วนจำกัด
บริษัทจำกัด (รูปแบบที่ได้รับความนิยมสูงสุด)

การเสียภาษีของนิติบุคคล

บริษัททั่วไป จะเสียภาษีเงินได้นิติบุคคลในอัตรา 20% ของกำไรสุทธิ
บริษัทขนาดเล็ก ที่เข้าเงื่อนไข:
- ทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้วไม่เกิน 5 ล้านบาท
- รายได้ไม่เกิน 30 ล้านบาทต่อปี
  จะได้รับสิทธิประโยชน์ทางภาษี ได้แก่:
- ยกเว้นภาษีสำหรับ กำไรสุทธิ 300,000 บาทแรก
- อัตราภาษีแบบขั้นบันได (เฉพาะส่วนที่เกินจาก 300,000 บาท)

ข้อดีของการดำเนินธุรกิจแบบนิติบุคคล

- - แยกหนี้สินจากเจ้าของชัดเจน
    หากกิจการมีหนี้ ผู้ถือหุ้นจะรับผิดชอบเพียงไม่เกินมูลค่าหุ้นที่ถืออยู่เท่านั้น ลดความเสี่ยงของเจ้าของกิจการ
  - ความน่าเชื่อถือสูงขึ้น
    มีระบบบัญชีและเอกสารที่เป็นทางการ ทำให้ธนาคาร และคู่ค้ามั่นใจในสถานะทางการเงินของกิจการ
  - วางแผนธุรกิจได้ดีขึ้น
    ข้อมูลทางบัญชีชัดเจน ช่วยให้บริหารจัดการ วางแผนลงทุน และควบคุมค่าใช้จ่ายได้แม่นยำขึ้น

ข้อเสียของการดำเนินธุรกิจแบบนิติบุคคล

- - มีขั้นตอนจัดตั้งและบริหารซับซ้อนกว่า
    ต้องจดทะเบียนบริษัท มีข้อบังคับ จัดประชุมผู้ถือหุ้น และส่งงบการเงินทุกปี
  - ต้นทุนในการดำเนินงานเพิ่มขึ้น
    ต้องจัดทำบัญชี และยื่นภาษีตามมาตรฐาน บางกรณีต้องจ้างนักบัญชีหรือผู้สอบบัญชี ส่งผลให้มีค่าใช้จ่ายด้านเอกสาร และการบริหารเพิ่ม

สรุป

ไม่ว่าจะดำเนินธุรกิจในรูปแบบใด ระหว่าง บุคคลธรรมดา กับ นิติบุคคล ต่างก็มีทั้งข้อดีและข้อเสียที่แตกต่างกันไป ผู้ประกอบการควรเลือกพิจารณาตามความเหมาะสมกับธุรกิจตัวเอง
การเลือกโครงสร้างธุรกิจควรพิจารณาจากหลายปัจจัย เช่น